Jedną z bardziej zaawansowanych metod badania drzew jest wykonanie tzw. próby obciążeniowej (z języka angielskiego nazywanej „pulling testem”). Jesteśmy jednym z nielicznych podmiotów w Polsce, które oferują wykonanie prób obciążeniowych drzew – zarówno prób statycznych jak i dynamicznych.

 

Metoda obciążeniowa stanowi najbardziej uznaną metodą oceny bezpieczeństwa i stabilności drzew. W uproszczeniu metoda ta opiera się na wykonaniu testu statycznego obciążenia drzewa w celu uzyskania informacji o stabilności pnia oraz wytrzymałości korzeni. Metoda jest całkowicie bezinwazyjna dla drzewa. W trakcie wykonywania próby obciążeniowej siła (substytut wiatru) jest generowana poprzez wyciągarkę ze stalową liną. Dzięki zastosowaniu niezwykle czułych urządzeń pomiarowych o wysokiej rozdzielczości (elastometry, inklinometry) analizowana jest reakcja drzewa poddanego próbie. Uzyskane wyniki są porównywane z danymi dotyczącymi wytrzymałości drzew zdrowych. Jednym z ważniejszych elementów składowych, który jest uwzględniany w obliczeniach jest siła odwzorowująca wiatr oraz powierzchnia korony drzewa, jej struktura, wysokość drzewa oraz właściwości drewna danego gatunku.

 

Jak wygląda badanie obciążeniowe drzewa?

 

W zespole wykonującym badanie najczęściej współpracują trzy osoby. Próbę obciążeniową wykonuje się poprzez zastosowanie na pniu obciążenia, które napręża pień drzewa – jest to lina stalowa połączona z elementami lin materiałowych. Punkt montażu liny  znajduje się mniej więcej w połowie wysokości drzewa. Naciąg liny odbywa się za pomocą wciągarki. Punktem kotwienia jest najczęściej inne okoliczne drzewo lub trwały element lub duży pojazd. Badanie drzewa w zależności od stopnia trudności trwa do 30 minut. O wiele więcej czasu zajmuje montaż całego wyposażenia i skalibrowanie urządzeń.

 

Punkt kotwienia liny z reguły znajduje się powyżej 10-12 metrów nad powierzchnią gruntu

Czy próba obciążeniowa jest dla drzewa bezpieczna?

 

Tak, jest bezpiecznym badaniem, ale nie jest pozbawionym elementów ryzyka. W celu uniknięcia uszkodzenia drzewa lub wywrócenia się pnia w czasie próby generowana jest siła, która powoduje jedynie niewielkie ugięcie drzewa (do 0,025 stopni). Oprogramowanie posiada zabezpieczenia informujące o zbliżaniu się lub przekroczeniu dopuszczalnej siły obciążenia. Podczas badania specjaliści cały czas obserwują drzewo oraz analizują reakcje drzewa przy mniejszych obciążeniach. 

 

Do symulacji siły wiatru obciążenie generowane jest za pomocą wciągarki lub tirfora

Jakie informacje otrzymujemy z próby obciążeniowej?

 

Oceniamy odporność drzewa na wyrwanie z korzeniami (przez pomiar pochylenia dołu pnia) oraz na wyłamanie. Określamy ryzyko złamania pnia (przez pomiar naprężeń zginających z użyciem miernika rozciągliwości przymocowanego do pnia). Drzewa posiadają poprzez swoją anizotropową budowę szereg nietypowych cech osobniczych, które nie ułatwiają oceny zagrożenia. Innymi słowy  – drzewo może być wypróchniałe we wnętrzu pnia i jednocześnie być bardzo stabilne i bezpieczne a z drugiej strony może być drzewo ze stosunkowo zdrowym wnętrzem pnia, ale bardzo niebezpieczne. Próba obciążeniowa umożliwia kompleksową oceną wytrzymałości drzewa. Inne badania (rezystograf, tomograf itp.) wskazują zasięg rozkładu tkanki drzewnej, ale nie określają odporności drzewa na wiatr.

 

Inklinometr – bardzo dokładny czujnik montowany u nasady pnia drzewa
Elastometry – czujniki mierzące odchylenia z dokładnością do 0,001 mm montowane po dwóch stronach pnia

Kiedy powinniśmy wykonać próbę obciążeniową?

Próba obciążeniowa powinna być badaniem, którego wykonanie wynika z zaleceń ekspertyz sporządzonych innymi metodami. W celu łatwiejszego zrozumienia wyjaśniamy: podczas wizyty u lekarza rodzinnego możemy otrzymać skierowanie na proste badania laboratoryjne. Jeżeli z tych badań nie wynika dalej co się dzieje z naszym zdrowiem lekarz może zalecić wykonanie badania RTG, USG itp. Jeżeli nadal nie ustalono przyczyny naszego złego samopoczucia być może potrzebna będzie tomografia pacjenta. Podobnie jest z badaniami drzew. Badanie obciążeniowe drzewa powinno być zasadniczo wykonane dopiero po wykonaniu innych, prostszych i jednocześnie znacznie tańszych badań. Jest to wysoce zaawansowane badanie specjalistyczne, które nie powinno być pierwszy badaniem drzewa.

 

Do badań obciążeniowych rekomendujemy:

 

  1. Drzewa wokół których prowadzono prace ziemne i istnieje ryzyko naruszenia systemu korzeniowego (ryzyko wywrotu),

  2. wszelkie cenne i sędziwe drzewa, które mają rozległe wypróchnienia i dodatkowo na przykład mocno przechylony pień,

  3. drzewa rosnące w pasach drogowych, których statyka jest na tyle zachwiana, że w naszej ocenie może zagrażać bezpieczeństwu,

  4. drzewa, których systemy korzeniowe zostały uszkodzone przez wiatr (delikatnie naderwane) i nie wiemy czy mogą zostać zachowane czy też zagrażają bezpieczeństwu,

  5. drzewa, których wynika badania rezystografem lub tomografem nie jest jednoznaczny i nasuwają się wątpliwości co do wytrzymałości drzewa,

  6. drzewa, których systemy korzeniowe mogły zostać uszkodzone podczas prowadzonych prac np. drogowych lub budowlanych, drzewa, które są piękne i rosną obok naszych domów, ale kiedy wieje mocny wiatr wzbudzają w nas lęk („czy się nie wywróci na dach” itp.)

 

Terenowe centrum dowodzenia nieustannie analizuje dane z czujników

Czy zawsze można wykonać próbę obciążeniową?

Metoda obciążeniowa jak każda inna metoda ma swoje ograniczenia. Nie wykonamy badania obciążeniowego w następujących sytuacjach:

 

  1. temperatura poniżej 0 stopni Celsjusza,

  2. silny wiatr,

  3. kolizja z infrastrukturą (konieczna jest wolna przestrzeń bez linii energetycznych, linii tramwajowych itp. Oczywiście zawsze można wyłączyć linię i ją zdjąć, ale jaki będzie wtedy koszt i czas takiego badania?)

  4. intensywny ruch osób i pojazdów. W momencie wykonywania badania w zasięgu 1,5 wysokości drzewa zasadniczo nie powinny przebywać osoby, pojazdy itp.,

  5. brak możliwości zapewnienia tzw. strefy bezpieczeństwa. Wzdłuż naciągniętych lin i po ich bokach na szerokości 5 metrów nie powinna znajdować się jakakolwiek osoba,

  6. brak możliwości zakotwienia się. Jeżeli

    nie mamy punktu zaczepienia i nie możemy postawić w pewnej odległości ciężkiego

    pojazdu nie jesteśmy w stanie wykonać badania.

 

W przypadku występowania okoliczności powyżej wymienionych prosimy o zapoznanie się z ze specjalistyczną metodą badania drzew tzw. DynaTree. Szereg ograniczeń dotyczących próby obciążeniowej linowej nie ma zastosowania w przypadku DynaTree.

Drzewo poddawane jest sile obciążeniowej mierzonej z dokładnością do 1 kg

Jaki jest koszt badania próbą obciążeniową?

 

Badanie jest skomplikowane, wymaga współpracy trzech osób i w tym nierzadko arborysty. Istnieje szereg ograniczeń w możliwościach jego wykonania. Na rynku dostępnych jest bardzo niewiele podmiotów, które mogą wykonać takie badania. Wycena badania jest sprawą indywidualną i zależy zarówno od samego drzewa (czy to jest pomnik przyrody, w jakim otoczeniu rośnie drzewo, jakie ma rozmiary itp.) jak również od ilości drzew do badania.

 

Dla orientacji: najtańsze badanie metodą obciążeniową w roku 2018 wykonane przez naszą firmę to kwota 1400 zł za jedno drzewo przy większym zleceniu. Najdroższe wykonane dotychczas badanie jednego drzewa (pomnika przyrody) to cena 14 000 zł za drzewo. Wnioski zatem są proste: badanie obciążeniowe nie jest tanim badaniem a wycena jest sprawą bardzo indywidualną. Zapraszamy do kontaktu.

Dużo danych, dużo informacji, najważniejsze jest, aby skutecznie ocenić wytrzymałość drzewa
I już prawie koniec…Wszystkie dane zebrane…
Schemat próby obciążeniowej (mat. Fakopp Hungary)
Elastometr zamontowany na pniu drzewa podczas badania pomnikowego kasztanowca zwyczajnego „Benedykt” w Wielkopolsce.